Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου 2011

Άγιος Νικόλαος, ο ευρωπαίος Santa Claus

Ο Άγιος Νικόλαος ήταν έλληνας επίσκοπος κατά τον 4ο αιώνα μ.Χ. στα Μύρα της Λυκίας. Φημιζόταν για τα δώρα που έκανε κρυφά στους γύρω του, όπως το να βάζει νομίσματα μέσα στα παπούτσια που του άφηναν έξω απ'τα σπίτια τους για τον ίδιο. Στην ιστορία του Αγίου Νικολάου βασίστηκε και διαμορφώθηκε το πρότυπο του Δυτικού Santa Claus τον οποίο στην Ελλάδα έχουμε ταυτίσει λανθασμένα με τον Άγιο Βασίλειο.


Σε πολλές χώρες τις Ευρώπης όπως τη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Γαλλία και κυρίως ανατολικά κράτη όπως τη Ρουμανία, τη Κροατία και τη Ρωσία η εορτή του Αγίου Νικολάου είναι ταυτόσημη με την ανταλλαγή των δώρων. Το βράδυ της 5ης Δεκεμβρίου τα παιδιά ετοιμάζουν και καθαρίζουν τα καλά τους παπούτσια, ως επί των πλείστων μπότες τις οποίες αφήνουν έξω απ'τα δωμάτιά τους ολονυχτίς. Την επομένη το πρωί, ανήμερα της 6ης Δεκεμβρίου, επίσημης γιορτής του Αγίου Νικολάου, τα παιδιά βρίσκουν τις μπότες τους γεμάτες μικρά δώρα, σοκολάτες και γλυκές λιχουδιές. Αν το εκάστοτε παιδί ήταν άτακτο την προηγούμενη χρονιά, τότε αντί για δώρα στη μπότα του θα βρεί μια βέργα για να τιμωρηθεί από τους γονείς του.

Εσείς τί δώρο λάβατε φέτος από τον Άγιο Νικόλαο;





Κυριακή 13 Νοεμβρίου 2011

Ordinary Ray*



“This is a Piccadilly line service to: Cockfosters”. Τα πρωινά στη Piccadilly tube line είναι σαν να βρίσκεσαι στο αεροδρόμιο του Heathrow. Εκατοντάδες ταξιδιώτες που μόλις προσγειώθηκαν για να επισκεφτούν τη Λόντρα, κάθονται υπομονετικά στο μετρό μέχρι να φτάσουν στο τελικό τους προορισμό. Ανάμεσα στον συνωστισμένο κόσμο που είτε διαβάζει την πρωινή έκδοση της Metro, είτε το e-Book τους, βρίσκονται βαλίτσες με ετικέτες αεροπορικών εταιριών απ'όλο τον κόσμο. American Airlines, Swissair, British Airlines, Lufthansa, SAS, Emirates, KLM, Air Canada. Οι επιβάτες κρατούν στα χέρια τους τον ταξιδιωτικό οδηγό του Λονδίνου και σε κάθε ανακοίνωση αναπηδούν κοιτώντας τον χάρτη, προσπαθώντας να συνειδητοποιήσουν που βρίσκονται. “This is South Kensington”, “This is Green Park”, “This is Covent Garden”, “This is Russell square. Alight here for the British Museum”.

Η επιστροφή είναι εξίσου ταξιδιάρικη, vice versa. Αυτή τη φορά οι επιβάτες έχοντας ολοκληρώσει τις διακοπές τους επιστρέφουν Heathrow προς αναχώρηση. Με τις αποσκευές γεμάτες ψώνια και αναμνηστικά, οπωσδήποτε τσάντα από τα Harrods και φωτογραφία κάτω απ'το Big Ben κρατώντας το ακουστικό στον κόκκινο τηλεφωνικό θάλαμο.

“Please mind the gap between the train and the platform”.


(*) noun, Optics the ray that obeys the ordinary laws of refraction.

Δευτέρα 24 Οκτωβρίου 2011

Φυγή


Κάτι λείπει. Το αισθάνεσαι. Κάποιο συστατικό από τη συνταγή που αυτό το ευπαρουσίαστο gourmet πιάτο δεν καταφέρνει να ικανοποιήσει τη γεύση σου. Τί λείπει; Βρίσκεις δουλειά, κερδίζεις χρήματα, πάλι κάτι λείπει. Αγοράζεις ρούχα, Blackberry κι επιτέλους εκείνη τη κόκκινη εσπρεσσομηχανή. Πας γυμναστήριο, συμμετέχεις σε κοινωνικές εκδηλώσεις και κάνεις tag τον εαυτό σου σε φωτογραφίες στο facebook. Πηγαίνεις σε συναυλίες, βγαίνεις με φίλους, πίνεις, χορεύεις, διασκεδάζεις, γνωρίζεις νέο κόσμο, κάνεις σχέσεις. Ανταλλάσεις απόψεις στο twitter και μοιράζεσαι τις εμπειρίες σου με άλλους bloggers. Οργανώνεις εκδρομές, πηγαίνεις ταξίδια, γυρνάς όλο το κόσμο, αποδράς βλέποντας άλλα μέρη, άλλους ανθρώπους, άλλες εικόνες, ήχους, ευωδιές. Κι όμως πάλι κάτι λείπει. Κάτι σε τρώει μέσα σου.

Ό,τι καινούργιο κι αν προσθέσεις στο περιβάλλον σου, ό,τι κι αν αλλάξεις εξωτερικά, πέραν από αλλαγή στη διάθεσή σου και παρωδικό εφησυχασμό το αίσθημα του ανικανοποίητου συνεχίζει να σε στοιχειώνει. Το περιτύλιγμα δεν αρκεί, χρειάζεσαι την ουσία. Αν δεν νικήσεις τους δαίμονες που κουβαλάς κι αν δεν επουλώσεις τις εσωτερικές σου πληγές θα παραμείνεις ένα σφουγγάρι με φραγμένους πόρους που ό,τι κι αν του προσφέρουν εκείνο αδυνατεί να το απορροφήσει και να γεμίσει το κενό του.

Και κάπου εκεί, περπατώντας βράδυ στο μόλο, πλησιάζοντας τον φάρο, με τα αεροπλάνα να απογειώνονται συνεχώς πάνω απ'τη πόλη, θυμήθηκες το fortune cookie που σου'τυχε σ'ένα κινέζικο στο Manly:

"Your discontent will inspire you to greater success."

Success, happiness or failure? Δε σου μένει παρά να συνεχίσεις την αναζήτηση...

The girl with the bicycle by Alexi Zaitsev

Δευτέρα 22 Αυγούστου 2011

Ο Καντάφι και το στρώμα του μικρού Νικόλα

Ο μικρός Νικόλας, όπως κάθε σαββατοκύριακο, πήγε εκδρομή με την οικογένειά του. Το τελευταίο σαββατοκύριακο επισκέφτηκαν τα Σχοινάρια με σκοπό να κάνουν ένα ήρεμο διήμερο κάμπιγκ. Ο Νικόλας έπαιζε όλη μερά στην αμμουδιά και χαιρόταν τα καθαρά νερά του Λυβικού πελάγους. Φόρεσε τη μάσκα και τον αναπνευστήρα του και εκστασιασμένος παρατηρούσε δίπλα στα βράχια τους αχινούς, τα ψάρια, τα καβουράκια...
Καθώς νύχτωνε σηκώθηκε ζεστός νότιος άνεμος στη περιοχή. Οι ώρες περνούσαν κι ο άνεμος όλο και δυνάμωνε. Οι γονείς του μικρού Νικόλα με δυσκολία προσπαθούσαν σε μια γωνιά να στήσουν τη σκηνή τους για να μείνουν εκεί το βράδυ. Ο Νικόλας ήταν μικρός για να στήνει σκηνή, ήξερε όμως να φουσκώνει το στρώμα του με τη τρόμπα. "Νικόλα άσε το στρώμα τώρα, θα το πάρει ο αέρας!" "Όχι, θέλω να φουσκώσω το στρώμα μου!". Φςς-Φςς το στρώμα φούσκωνε κι ο αέρας όλο και δυνάμωνε. Φςς-Φςς, ο Νικόλας συνέχιζε πεισματικά. Φςς-Φςς μέχρι που βούουουμ ο αέρας έριξε κάτω τη σκηνή, πέταξε πέρα τη τρόμπα και σήκωσε το στρώμα ψηλά, ψηλά πάνω απ'τη θάλασσα και χάθηκε αριστερά πίσω απ'τα βράχια. "Το στρώμα μου!!!"
Δευτέρα πρωί και ο μικρός Νικόλας πίνει το γάλα στη κουζίνα του σπιτιού του. Από τα Σχοινάρια είχαν φύγει κακήν κακώς την επόμενη μέρα αφού αναγκάστηκαν απ'το δυνατό νοτιά να κοιμηθούν στο αμάξι. Που κόλλησε η δεξιά του ρόδα στην άμμο και φώναξαν τρακτέρ για το βγάλει. "Μπαμπά, πού πήγε το στρώμα μου?" "Πάει αυτό, Νικόλα. Το πήρε ο αέρας και το πήγε κάτω, στη Λιβύη." Πίνοντας το γάλα κοιτούσε στο χάρτη της κουζίνας πότε τη Κρήτη και πότε τη Λιβύη. Μακρύ ταξίδι που θα'κανε το στρώμα! Ξαφνικά, η πρωινή ρεπόρτερ στη τηλεόραση του τράβηξε τη προσοχή. "Το πού βρίσκεται ο Καντάφι παραμένει ακόμα άγνωστο. Υπάρχουν ωστόσο φήμες, οτι ο Λίβυος ηγέτης αργά το βράδυ εγκατέλειψε τη Τρίπολη και διέφυγε στο εξωτερικό." Ένα περίεργο παζλ ξαφνικά συνθέθηκε στο παιδικό μυαλό του Νικόλα. Ο νοτιάς, το στρώμα, η Λιβύη, ο Καντάφι... "Λες αυτός ο κύριος Καντάφι να βρήκε το στρώμα μου στις ακτές της Τρίπολης και μ'αυτό να διέφυγε από τη Λιβύη;"

Σάββατο 6 Αυγούστου 2011

Σημείο καμπής

Ξημερώνει. Στη Beauregard Avenue δεν ακούγεται τίποτα πέραν του ήχου από τα ροδάκια της βαλίτσας κυλιόμενη στο τσιμεντένιο πεζοδρόμιο. Ο σιδηροδρομικός σταθμός του Fribourg απέχει λιγότερο από 300 m. Παρότι η Βέρνη είναι η πρωτεύουσα της Ελβετίας, τα σημαντικά διεθνή αεροδρόμια της βρίσκονται στη Ζυρίχη και τη Γενεύη. Έτσι από το Fribourg για απ'ευθείας πτήση στην Αθήνα βολεύει το αεροδρόμιο της Γενεύης. Η αμαξοστοιχία ξεκινά στις 06:30. Fribourg - Lausanne - Geneva - Geneva Airport. 1 ώρα και 30 λεπτά ακριβώς.
Σιγά σιγά ο ήλιος ανατέλλει, ζεσταίνοντας την ατμόσφαιρα και διαλύοντας την πρωινή πάχνη. Αρχίζει να φαίνεται απ'το παράθυρο η διαδρομή που ακολουθείται διασχίζοντας το καντόνι του Fribourg. Απέραντο πράσινο, λόφοι, κοιλάδες, λίμνες, αγελάδες, παντού αγελάδες. Ηρεμία. Ηρεμία στα όρια της μονοτονίας. Τόση τάξη και τόση καθαριότητα. Σε σημείο να μοιάζει σαν ψεύτικη, λες και δε ταξιδεύεις σε μια χώρα που ζουν άνθρωποι αλλά σ'ένα σκηνικό ταινίας, σ'ένα κουκλοθέατρο.
Κάπου στα μισά της διαδρομής το οπτικό πεδίο περιορίζεται και πάλι από τα εκατοντάδες πανύψηλα έλατα καθώς το τρένο διασχίζει ένα δάσος. Κι ύστερα. Στο τέλος του δάσους, φτάνεις σ'ένα γεωγραφικό σημείο καμπής. Τα δέντρα γύρω εξαφανίζονται και βρίσκεσαι με μια απότομη πλαγιά κάτω απ'τα πόδια σου, κατάφυτη από αμπελώνες που κατεβαίνουν κλιμακωτά και καταλήγουν σ'έναν μεγάλο υδάτινο ορίζοντα περιτριγυρισμένο από τα αλπικά βουνά. Είναι η Lac Leman, μια από τις μεγαλύτερες λίμνες της Ευρώπης, μοιρασμένη ανάμεσα σε Ελβετία και Γαλλία, γνωστή και ως Lake Geneva αφού η πόλη της Γενεύης είναι κτισμένη στο δυτικό της άκρο.
Αμπελώνες στη lac Leman.
Αυτή η όμορφη εναλλαγή τοπίου, χωρίς κανένα στοιχείο να στο'χει διαμηνύσει, είναι εξαιρετικά αναζωογονητική. Και στη ζωή άλλωστε οι μικρές και ξαφνικές εκπλήξεις είναι που τη κάνουν πιο περιπετειώδη, πιο ενδιαφέρουσα. Κατηφορίζοντας τη πλαγιά και φτάνοντας στις όχθες της λίμνης, είναι εκεί κτισμένη η Λωζάνη, μια όμορφη μικρή πόλη κι όμως τόσο γνωστή είτε λόγω του κομβικού εμπορικού της ρόλου είτε ως τουριστικό θέρετρο. Από τη Λωζάνη το αεροδρόμιο της Γενεύης απέχει 45 λεπτά με το τρένο. Εκεί η πτήση της Ολυμπιακής περιμένει να αναχωρήσει από τη δροσερή και εύφορη κεντρική Ευρώπη και να μεταβεί στο ξερό, βραχώδες, κι όμως γεμάτο ζωντάνια Αιγαιωτικό τοπίο.
Είναι στιγμές που μια κίνηση είναι αρκετή ν'αλλάξει δραματικά τη ζωή μας. Μια πτήση, μια τηλεφωνική συνδιάλεξη, μια ερώτηση, μια μπύρα, μια λέξη, μια σιωπή. Πράγματα που μπορούμε πολύ εύκολα να κάνουμε κι όμως έχουν τεράστια δύναμη να μας ανατρέψουν το σκηνικό. Να βρεθούμε από στιγμή σε στιγμή σ'ένα απότομο σημείο καμπής της ζωής μας. Η σημαντικές αλλαγές στη ζωή είναι συνήθως συνδεδεμένες με πολύωρες διαβουλεύσεις, εσωτερικές αναζητήσεις και αποφάσεις κατόπιν ώριμων σκέψεων. Κι όμως ο αυθορμητισμός, η ειλικρίνεια και οι πράξεις χωρίς σχέδιο, χωρίς πολύπλοκη σκέψη μπορούν τελικά να έχουν εξίσου ή και μεγαλύτερα αποτελέσματα. Σίγουρα πιο αληθινά.

Τετάρτη 3 Αυγούστου 2011

"Συμφωνία του Σ"

Thinking by Ruben Morales

Σε συναντώ...
Σε ακούω...
Σου μιλάω...
Σε αγκαλιάζω...
Σε φιλάω...
Σε έχω...
Σε σφίγγω...
Σε αιχμαλωτίζω...
Σε απορροφώ...
Σε πνίγω...

Σε αγαπώ;

Jorge Bucay, Ιστορίες να σκεφτείς

Τετάρτη 27 Ιουλίου 2011

Καλαμίτσι Αλεξάνδρου








Το Καλαμίτσι Αλεξάνδρου είναι ένα μικρό ήσυχο χωριό στο Δήμο Αποκορώνου Χανίων. Με μόλις 85 μόνιμους κατοίκους αποτελεί ιδανικό μέρος για ηρεμία, ενώ παράλληλα προσφέρει άμεση πρόσβαση στη κοσμοπολίτικη παραθαλάσσια Γεωργιούπολη αλλά και στις γραφικές κωμοπόλεις του Βάμου και των Βρυσών.





Στην είσοδο του χωριού συναντά κανείς το γραφικό πετρόκτιστο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου ενώ προχωρώντας βρίσκεται στην Αγία Τριάδα, την κεντρική διατηρητέα από εποχής Ενετών εκκλησία. Στην πλατεία του χωριού βρίσκεται το κεντρικό πηγάδι όπου λειτουργεί ακόμη και σήμερα για την άντληση νερού από τους κατοίκους. Απέναντι από το πηγάδι υπάρχει το μνημείο του Ιωάννη Εμμ. Αλιφιεράκη, αγωνιστή της επανάστασης που κρεμάστηκε μαζί με τους συντρόφους του από τους Τούρκους στα πλατάνια της πλατείας αυτής. Ακολουθώντας τον δρόμο ο επισκέπτης συναντά το μεγάλο δημοτικό σχολείο όπου δεν λειτουργεί αλλά είναι μόνο διατηρητέο και αναπαλαιωμένο, το οποίο λειτούργησε εν έτη 1934 υπό δασκάλου Ιωάννου Κ. Αλιφιεράκη.





Στη κεντρική πλατεία λειτουργεί ένα παραδοσιακό καφενείο του κ. Λεντάρη, αν κάποιος επισκέπτης βρεθεί στην περιοχή αξίζει να επισκεφτεί το βράδυ για θερινή βεγγέρα με σουβλάκι στα κάρβουνα, πατάτες τηγανιτές και παγωμένη μπύρα υπό το άκουσμα των γρύλλων και τη μυρωδιά του γιασεμιού.






Πέμπτη 16 Ιουνίου 2011

μελαγχΟλική Έκλειψη

Ανάμεσα στο πλήθος, τους καπνούς και τα συνθήματα εκείνος σιωπηλός κοιτά τον ουρανό. Κλείνει για λίγο τ'αυτιά, παγώνει τη σκέψη και κοιτάζει το φεγγάρι. Η ισορροπία που ψάχνει, να! Είναι εκεί, μέσα στο χάος του διαστήματος. Πλανητική ισορροπία, μια τέλεια ευθεία μεταξύ Ήλιου, Γης και Σελήνης. Αργά και σταθερά η Πανσέληνος βυθίζεται στη σκιά της Γης και γίνεται ένα με το μαύρο του νυχτερινού ουρανού. Μαύρο όπως τα μελαγχολικά της μάτια, φεγγάρια σε ολική έκλειψη. Πού να βρεί έναν Ήλιο να τα φωτίσει; Να λάμψουν σαν Αυγουστιάτικη πανσέληνος πάνω από ήρεμα νερά του πελάγους, αγκαλιά με μια κιθάρα και το νυχτερινό αγιάζι; Για ένα γύρο το φεγγάρι, ένα μόνο.

Photograph by Aamir Qureshi, National Geographic

Κυριακή 5 Ιουνίου 2011

Μέτρημα

Έστω χ, y φυσικοί αριθμοί και χ1 χ2 ... χn οι διαιρέτες του χ
και y1 y2 ... yn οι διαιρέτες του y.

Εαν χ1+χ2 .... +χn = y και y1+y2 .... +yn = χ τότε (χ,y) ονομάζονται
Φίλιοι Αριθμοί.

Παραθέτω απόσπασμα από το μυθιστόρημα "Το Θεώρημα του Παπαγάλου" (Denis Guedj) όπου χρησιμοποιείται ο παραπάνω ορισμός αλληγορικά. Τα συμπεράσματα δικά σας...

"Με την ευκαιρία, σου είπα τι με είχε τραβήξει στον Πυθαγόρα; Αυτός ανακάλυψε τη λέξη  «φιλία». Το ήξερες; Όταν τον ρώτησαν τί είναι φίλος, απάντησε: «Αυτός που είναι ο άλλος σου εαυτός, όπως το 220 και το 284». Δυο αριθμοί είναι φίλιοι ή φιλικοί αν ο καθένας ισούται με το άθροισμα όσων μετρούν τον άλλο. Οι πιο διάσημοι φίλιοι αριθμοί του Πυθαγόρειου Πάνθεου είναι οι 220 και 284. Κάνουν ένα ταιριαστό ζευγάρι. Αν έχεις καιρό, επαλήθευσέ το. Κι εμείς οι δυο, είμαστε «φίλιοι»; Τί σε μετρά, Πιέρ; Κι εμένα; Ίσως ήρθε πια ο καιρός να προσθέσουμε όλα όσα μας μέτρησαν."


Τρίτη 10 Μαΐου 2011

Οδοιπορικό στις Αβδανίτες Μυλοποτάμου


Υπάρχει ένα χωριό σβησμένο απ'τον χάρτη. Απομεινάρι ένδοξων εποχών, θύμα της μαζικής μετανάστευσης στα αστικά κέντρα για ένα καλύτερο μέλλον. Από την παλιά εθνική οδό Ηρακλείου-Ρεθύμνου, στρίβουμε από τον Άγιο Σύλλα προς τον ορεινό Μυλοπόταμο. Μετά το χωριό Δαμάβολος υπάρχει η σήμανση για Αβδανίτες στα δεξιά. Αντικρύζοντας από μακριά το χωριό, στην απέναντι πλαγιά, νοιώθει κανείς σα να'χει μπεί στη μηχανή του χρόνου κι να'χει βρέθει σε άλλους χρόνους και καιρούς. Περνώντας το ρυάκι, παρακλάδι του Γεροποτάμου το πρώτο που συναντάς είναι η πλατεία του χωριού.

 

Εκεί σε υποδέχεται ο γερο-Πλάτανος. Με τον τεράστιο κορμό και τον παχύ ίσκιο από τα κλαδιά και το φύλλωμά του, αγέροχος και σιωπηλός αναρωτιέσαι πόσους ανθρώπους, πόσες χαρές, πόσα μαντάτα και πόσες κραυγές μες στους αιώνες έχει γνωρίσει. Ο πλάτανος μαρτυρά την παρουσία υγρότοπου, έτσι στη πλατεία βρίσκεται η Βρύση (Βρού) του χωριού. Αποτελείται από δυο κρήνες που κατασκευάστηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα και αναπαλαιώθηκαν από το Δήμο τη προηγούμενη δεκαετία. Το νερό τρέχει άφθονο χειμώνα-καλοκαίρι, δροσίζοντας τους περαστικούς αλλά και τους κάτοικους της γύρω περιοχής. Η ύπαρξη αυτής της βρύσης λειτουργεί και ως πηγή ζωής στο χωριό καθώς είναι ο μόνος ίσως λόγος για κάποιον να λοξοδρομήσει και να περάσει από τις Αβδανίτες.
Το χωριό έχει ιστορία. Τα ερείπια της Μονής της Αγίας Ειρήνης, δίπλα στο ποτάμι, όπου οι μοναχοί επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σκότωναν έναν-έναν τους τούρκους κάτοικους των Αβδανιτών, ένας μάλιστα κτίστηκε σε τρόχαλο (ξερολιθιά) περιβολιού. Οι πράξεις τους έγιναν σύντομα αντιληπτές και η θανάτωσή τους ήταν παραδειγματική. Η εκκλησία της Αγίας Άννας, στην αυλή της οποίας υπάρχουν αρχαία ευρήματα εκκλησίας και νεκροταφείου από Βυζαντινής εποχής. Η κεντρική εκκλησία, που λειτουργεί σποραδικά από τον παπά της περιοχής, είναι η Ζωοδόχος Πηγή όπου συνηθιζόταν ανήμερα της γιορτής να πραγματοποιείται πανηγύρι.
Εμπορική δράση δεν υπάρχει. Οι μόνιμοι κάτοικοι συνεχώς λιγοστεύουν. Οι νέες οικογένειες είναι μετρημένες και ο μέσος όρος ηλικίας συνεχώς αυξάνει.  Το χωριό όμως πάντα παίρνει ζωή το καλοκαίρι. Οι απανταχού Αβδανιτιανοί, κυρίως εξ'Αθηνών ορμώμενοι, φροντίζουν με λαχτάρα να επισκεφτούν τον γραφικό αυτόν μικρό τόπο. Αναμνήσεις από τα παιδικά τους χρόνια, ζεστοί γνώριμοι άνθρωποι, ηρεμία, απόδραση από τη μιζέρια της πόλης. Πολλοί ρομαντικοί ονειρεύονται να επιστρέψουν στο χωριό. Ίσως μερικοί να το τολμήσουν. Μακάρι κάποιοι να τα καταφέρουν. 
   

Τετάρτη 20 Απριλίου 2011

Πάσχα στη πόλη


[Ιδιωτική Οδός]

Η σχέση μου με την εκκλησία δεν είναι και η καλύτερη. Από πεποίθηση; από βαρεμάρα; από αντίδραση; Δεν έχω καταλήξει ακόμα ομολογώ. Αυτό όμως που πιστεύω ακράδαντα είναι οτι ο καλός χριστιανός, μωαμεθανός, βουδιστής, ο καλός πιστός σε κάθε διαφορετική θρησκεία δε φαίνεται από την τήρηση των τελετουργικών και τις δοξολογίες αλλά από τη συμπεριφορά του απέναντι στους ανθρώπους και τη στάση ζωής εν γένει.
Η μοναδική μέρα του έτους όπου επισκέπτομαι αυτοβούλως την εκκλησία, είναι η Μ.Παρασκευή. Το κατανυκτικό κλίμα, διάσπαρτο στους δρόμους της πόλης, είτε από λαογραφικό ενδιαφέρον είτε από θρησκευτικό, σίγουρα δε σ'αφήνει ανεπηρέαστο. Από το πρωί ξεκινάει η μέρα με τις καμπάνες να χτυπούν πένθιμα και κορυφώνεται το βράδυ με τη περιφορά του επιταφίου. Οι δρόμοι μοσχοβολάνε ανθόνερο, ραντισμένοι κυρίως απ'τα ανθοπωλεία της πόλης. Λίγο πριν τελειώσει ο εσπερινός, κόσμος παρατάσσεται στα πεζοδρόμια περιμένοντας να δεί την περιφορά. Η πομπή ξεκινάει μεγαλειώδης και καθηλωτική. Η φιλαρμονική ορχήστρα του Δήμου προπορεύεται, παίζοντας  το πένθιμο εμβατήριο Sventura (Συμφορά) του Mariani. Οι κάτοικοι της περιοχής βγαίνουν στα μπαλκόνια τους και ραίνουν με ροδοπέταλα από ψηλά τον επιτάφιο. Και ξωπίσω ακολουθεί πλήθος κόσμου, βουβοί, με αναμένα κεριά στα χέρια, αναλογιζόμενοι πότε τα Πάθη του Χριστού και πότε τα προσωπικά τους πάθη, προσδωκόντας την Ανάσταση.
Κι ύστερα. Ύστερα, όπως μετά από κάθε κηδεία τρώμε και πίνουμε στη μνήμη του αποθανόντα, έτσι και τη Μ.Παρασκευή. Σε κάθε γωνιά της πόλης, κάθε μικρή ταβέρνα και κάθε καφενείο ψήνεται χταπόδι στα κάρβουνα. Μαζί με ουζάκι και άλλους νηστίσιμους μεζέδες μαζεύονται οι παρέες στα στρογυλλά σιδερένια τραπεζάκια και κάνουν βεγγέρα. Οι πρεσβύτεροι αναπολούν άλλες εποχές, οι οικογενειάρχες προγραμματίζουν τα καλέσματα και τις τελευταίες προετοιμασίες για τη Κυριακή του Πάσχα και οι νεότεροι, ως επί των πλείστων φοιτητές διασκορπισμένοι ανά την Ελλάδα, βρίσκουν ευκαιρία να βρεθούν τώρα με παλιούς συμμαθητές και φίλους. Η συνάθροιση γύρω απ'το τραπέζι θεωρείται ιερή στιγμή από αρχαιοτάτων χρόνων. Δίνει τροφή όχι μόνο στο σώμα αλλά και στο πνεύμα.
Είτε βρίσκεσαι στη πόλη είτε στο χωριό, το ελληνικό Πάσχα θαρρώ πως έχει τα πιό έντονα χρώματα, αρώματα και μουσικές από κάθε άλλο μέρος στο κόσμο. Καλό Πάσχα λοιπόν! Είθε το Άγιο Φως να μας φωτίσει το δρόμο μας.

Τετάρτη 6 Απριλίου 2011

Συναισθήματα υπάρχουν.


Βουλιάζεις κάθε μέρα απ'τα προβλήματα. Βάλλεσαι από παντού. Ο κόσμος που συναναστρέφεσαι, οι ειδήσεις στη τηλεόραση, οι απόψεις στα social networks. Χάνεσαι στις σκέψεις σου. Χτίζεις ένα κάστρο γύρω σου για να προστατευτείς. Αποξενώνεσαι μέρα με τη μέρα. Όμως υπάρχει δίπλα σου κάποιος που ουρλιάζει και δεν ακούς, η ψυχή του κλαίει και δεν ακούς, μπορείς να τον βοηθήσεις αλλά εσύ δεν ακούς. Είναι ο γείτονάς σου, πες του μια καλημέρα. Είναι ο πεζός στο δρόμο, δωσ' του προτεραιότητα. Είναι ο συνάδελφός σου, χαιρέτησέ τον. Είναι η υπάλληλος στο super market, χαμογέλασέ της. Είναι η θεία σου από το χωριό, παρ'την ένα τηλέφωνο. Είναι η 6χρονη ανιψιά σου, διάβασέ της ένα παραμύθι. Είναι ο φίλος σου ο Μήτσος, πες του να πάτε για μια μπύρα. Είναι η σύντροφός σου, δωσ'της μια ζεστή αγκαλιά. Μπορείς να κάνεις οικονομία στα χρήματα, στο φαγητό, στα ρούχα, στη βενζίνη, στα τσιγάρα. Μη κάνεις οικονομία στα συναισθήματά σου. Μη τα σφίγγεις μέσα σου να σε πνίγουν. Άφησέ τα ελεύθερα, σα χείμαρρος να σε ξεπλύνουν. Αν θες να λέγεσαι άνθρωπος.

Τετάρτη 30 Μαρτίου 2011

Primavera


Cherry tree, Jardin des Plantes (April 2010)

April in Paris, chestnuts in blossom
holiday tables under the trees.
April in Paris, this is a feeling no one can ever reprise.
I never knew the charm of spring, never met it face to face,
I never knew my heart could sing, never missed a warm embrace.
Till April in Paris...

E.Y. Harburg       

Τετάρτη 9 Μαρτίου 2011

Ιθάκη

Καθένας βρίσκει στις τσάντες και τις τσέπες του ξεχασμένα μικροπράγματα. Εισητήρια του μετρό, αποδείξεις από τον "Γρηγόρη", χρησιμοποιημένα χαρτομάντηλα, business cards και το καλύτερο όταν βρίσκει κανείς ξεχασμένα χαρτονομίσματα, νοιώθει στιγμιαία όπως ο κληρονόμος που λαμβάνει τη διαθήκη της άκληρης θείας από την Αμερική. Ο Οδυσσέας όμως διαφέρει λίγο σ'αυτό. Στις τσέπες του θα βρείς τη Navigo του Métropolitain, απόδειξη από βιβλιοπωλείο στη Φλωρεντία, υγρά μαντηλάκια της Aegean, κάρτα από pub στη Βιέννη και λίρες Τουρκίας. Το είχε βάλει στόχο από μικρός. Στο παιδικό του μυαλό είχε χαρακτεί η εικόνα εκείνου του βρετανού μεσήλικα στο αεροδρόμιο Νίκος Καζαντζάκης, κρατούσε στα χέρια του ένα σχεδόν λιωμένο και πολλάκις σφραγισμένο διαβατήριο. Όταν, σχεδόν 20 χρόνια μετά, απέκτησε τη πρώτη σφραγίδα στο διαβατήριό του ένοιωσε οτι ένα όνειρο είχε γίνει πραγματικότητα.
Αυτή τη φορά όμως ο Οδυσσέας βρήκε κάτι διαφορετικό. Στην αριστερή τσέπη του τζην μπουφάν του υπήρχε μια μικρή χούφτα από κοχύλια κ πετραδάκια. Δεν χρειάστηκε πολλή ώρα για να θυμηθεί. Κάμπινγκ στη Νότια Κρήτη με τη παρέα της ελαφρόπετρας. Η Χαρά, η Όλια, ο Αλέξης και ο Οδυσσέας. Τρείς μέρες, ηρεμία, ήλιος, θάλασσα. Master chef δημιουργίες με πρωτογενή υλικά, απαγγελία παιδικών μυθιστορημάτων, σατιρισμός των ανεξήγητων και υπερφυσικών συμβάντων που λάμβαναν χώρα καθόλη την παραμονή τους εκεί και φυσικά εξερεύνηση του ξάστερου και μακριά από φωτορύπανση νυχτερινού ουρανού.
-Το νεφελώδες ποτάμι που βλέπετε είναι ο Γαλαξίας μας.  Κατά τη μυθολογία σχηματίστηκε από την Ήρα, η οποία έχυσε γάλα στον ουρανό όταν ανακάλυψε οτι ο Δίας την ξεγέλασε και τάιζε τον μικρό Ηρακλή. Εξού και η ονομασία που βγαίνει από το "γάλα" και τον "άξονα" λόγω του οτι φαίνεται στον παρατηρητή σαν μια γαλακτόχρωμη ζώνη στον ουρανό...
-Αυτός είναι ο Πολικός Αστέρας;
-Όχι δε φαίνεται τώρα γιατί είναι το βουνό μπροστά μας και μας τον κρύβει.
-Και αυτός εκεί δεν είναι ο αστερισμός...
-Ρε Αλέξη, πάρε τα χέρια σου από μπροστά μου! Μου κόβεις τη θέα στον Γαλαξία...
Ο Οδυσσέας είχε ήδη συνειδητοποιήσει μια αλήθεια. Η εμπειρία του ταξιδιού αποκτά άλλη αξία όταν έχεις κάποιον να την μοιραστείς.


Σάββατο 26 Φεβρουαρίου 2011

Foals - Spanish Sahara


Yannis Philippakis, frontman of the British band "Foals", citizen of Oxford with origin from Olympos, Karpathos. "Spanish Sahara" was recently nominated as Track of the Year  at the NME Awards 2011.

It's worth a listen...

Τετάρτη 23 Φεβρουαρίου 2011

Φαιός λαβύρινθος

Sagrada Familia Staircase

Η Jasna Goranovic έζησε όλη της την ζωή στο Βελιγράδι. Γεννήθηκε, μεγάλωσε, πήγε σχολείο, ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε τον Dusan Goranovic, έγινε μάνα φέρνοντας στον κόσμο την Sonja και τον Ivan. Ψηλή γυναίκα, γεροδεμένη, πάντα χαμογελαστή, πάντα έτοιμη να προσφέρει. Δεν είναι μεγάλη στην ηλικία, μόλις 62 ετών, κι όμως τα χρόνια έχουν χαράξει ανεξίτηλα το πέρασμά τους πάνω στο πρόσωπό της.
Σάββατο απόγευμα και η κυρία Goranovic κάθεται στην αναπαυτική της πολυθρόνα στο σαλόνι, δίπλα στο παράθυρο. Παρακολουθεί με υπομονή το κόσμο να περνοδιαβαίνει την οδό Kosovska σαν κάποιον να περιμένει να φανεί, σαν κάτι να θέλει συμβεί και να την ξυπνήσει από τον λήθαργο. Στο μικρό της διαμέρισμα αν και ζεί μόνη της, κάθε μέρα εκτός τις Κυριακές την φροντίζει και της κρατάει συντροφιά μια γυναίκα από τις 10.00 το πρωί μέχρι τις 17.00 το απόγευμα. Το πρόβλημά της δεν είναι κινητικό. Πηγάζει από μέσα της. Μια καταιγίδα συναισθημάτων που συσσωρεύονται στο λαβύρινθο του μυαλού της και τη μπερδεύουν, την αφοπλίζουν.
20 Μαϊου 1999. Η κόρη της η Sonja 23 ετών τότε, ήταν νοσοκόμα στo Dragisa Misovic Hospital. "Μητέρα μη με περιμένετε για φαγητό σήμερα. Έχουμε πολλούς τραυματίες, δε ξέρω τί ώρα θα επιστρέψω.". Η Sonja δεν επέστρεψε ποτέ. Ήταν ένα από τα θύματα της βόμβας που έπεσε από τις νατοϊκές δυνάμεις. Παράπλευρη απώλεια. "Ήταν ένα τραγικό μας λάθος. Ζητάμε ειλικρινά συγνώμη από τις οικογένειες των θυμάτων.". Συγνώμη. Με μια συγνώμη και μια σύνταξη, εμπρός, επουλώστε τις πληγές σας, ξαναχτίστε την ζωή σας από τα συντρίμια. Μετά και τη ξαφνική απώλεια του συζύγου της τον περασμένο Μάρτιο, η Jasna Goranovic πλέον δεν άντεξε. Κατέρρευσε περνώντας μια λεπτή γραμμή χωρίς επιστροφή.
-Κυρία Goranovic, είστε έτοιμη; Ήρθε ο κύριος Ivan!
-Ήρθε ο σωφέρ μου; Επιτέλους, γρήγορα γιατί θα χάσουμε τη πτήση για Μόσχα.
Σήμερα είχε γενέθλια η κόρη του γιού της. Ο Ivan δεν ήθελε να την ταράζει. Προσπαθούσε πάντα να της μιλάει γλυκά, αποφεύγοντας να πηγαίνει κόντρα στα λεγόμενά της.
-Ω, Jasna! Είσαι μια κούκλα σήμερα.
-Σας ευχαριστώ. Πήγα χτες για ψώνια με τη μητέρα μου κι αγόρασα αυτή τη φούστα. Παρακαλώ καθήστε, να σας κεράσουμε ένα κουλουράκι; Μόλις τα έβγαλα από το φούρνο.
-Όχι δε θα καθήσω, μας περιμένουν στο πάρτυ γενεθλίων. Δεν είναι σωστό να αργήσουμε.
-Πάρτυ γενεθλίων; Αχ, τί καλά! Ποιός έχει γενέθλια;
-Μια μικρή σου φίλη που σ'αγαπάει πολύ και σε περιμένει να σβήσετε μαζί τα κεράκια.
-Τί γλυκό. Κι εγώ την αγαπώ! Εμπρός λοιπόν, πάμε. Δε πρόλαβα να πάρω και δώρο για τα γενέθλια, αλλά θα της πάρω αύριο! Μια κόκκινη μεταξωτή κορδέλα για τα μαλλιά της......... Πώς τη λένε τη φίλη μου;
-Sonja.
Το χαμόγελο της Jasna πάγωσε. Το βλέμμα της καρφώθηκε στο άπειρο. Σαν ένα γκρί πέπλο να σκέπασε τα γαλανά της μάτια. Στο χώρο ακουγόταν μόνο το πήγαινε-έλα από το εκκρεμές του ρολογιού, σημάδι οτι ο χρόνος συνέχιζε να κυλά, ταξιδεύοντας πάντα μπροστά, χωρίς παύσεις, χωρίς πισωγυρίσματα ποτέ και για κανέναν.
-Sonja. Είχαμε κι εμείς κάποτε μια Sonja.

Παρασκευή 11 Φεβρουαρίου 2011

Ο μικρός Νικόλας στη πλατεία των θαυμάτων

Μια συνηθισμένη ηλιόλουστη μέρα στη μικρή μας πόλη. Από εκείνες τις μέρες που θα'θελες να αποδράσεις στη φύση. Στη κεντρική πλατεία, γύρω από το μητροπολιτικό ναό και ανάμεσα στα εκατοντάδες περιστέρια, μικρά παιδιά παίζουν μπάλα ή έχουν βγεί για περίπατο με τους γονείς τους. Ξεχωρίζω τον μικρό Νικόλα.
Ο μικρός Νικόλας σήμερα δεν πήγε σχολείο. Οι δασκάλοι του απεργούσαν. Τώρα αυτό τί σήμαινε δεν ήξερε και μάλλον δε τον ένοιαζε και να μάθει. Του αρκούσε το γεγονός οτι δεν είχε σχολείο σήμερα. Και καθότι οι γονείς όταν ο μικρός Νικόλας κανονικά πάει σχολείο έχουν προγραμματισμένες δουλειές, σήμερα την απασχόλησή του ανέλαβε η νεαρά άνεργη αλλά πολυαγαπημένη θεία του Μελίνα.
-Μελίνα, να σου πώ κάτι;
-Ναι, Νικόλα.
-Έχει πάρα πολύ ήλιο εδώ και με πονάνε τα μάτια μου.
-Να έλα, θα καθήσουμε εδώ στο πλάι της εκκλησίας που έχει σκιά, εντάξει;
-Ναι αλλά να σου πώ κάτι;
-Πες μου.
-Θέλω να μου πείς μια ιστορία.
-Να σου πώ ένα παραμύθι;
-Όχι παραμύθι, θέλω μια πραγματική ιστορία.
-Μμμ, για να σκεφτώ... Α! Νικόλα βλέπεις αυτήν εδώ τη βόμβα μπροστά μας;
-Βόμβα;;;;
-Ηρέμησε, είναι μια άδεια βόμβα, τώρα δηλαδή δεν υπάρχει μέσα εκρηκτική ύλη ώστε να πάρει φωτιά. Αυτή λοιπόν, η βόμβα έχει μείνει εδώ από τον πόλεμο.
-Με τους Τούρκους;
-Όχι, όχι πιο πρόσφατα. Το πόλεμο του '40... Με τους Γερμανούς...
-Να σου πώ κάτι; Εννοείς αυτό το πόλεμο που ήταν και ο παππούς;
-Ναι μπράβο, ο παππούς ήταν τότε μικρό παιδί, όσο χρονών είσαι εσύ τώρα. Η Γερμανοί λοιπόν μια μέρα έκαναν επίθεση με τα αεροπλάνα τους πάνω από την πόλη μας και έριχναν βόμβες. Έριξαν πολλές βόμβες, καταστράφηκαν πάρα πολλά σπίτια και σκοτώθηκαν πολλοί άνθρωποι.
-Σκοτώθηκαν άνθρωποι;
-Ναι, αρκετοί.
-Και παιδιά;
-Ναι, και παιδιά. Δυστυχώς. Μια λοιπόν από αυτές τις βόμβες πήγαν να την ρίξουν και στην εκκλησία αυτή που βλέπεις μπροστά μας και να την καταστρέψουν! Και ξέρεις τί έγινε;
-Τί έγινε;
-Η βόμβα εκείνη έπεσε στα σκαλιά της εκκλησίας αλλά δεν έσκασε. Αυτή η βόμβα είναι αυτή που βλέπεις.
-Και γιατί την έχουν αφήσει ακόμα εδώ αυτή τη βόμβα;
-Γιατί ο κόσμος πιστεύει οτι αυτό ήταν ένα θαύμα και την έχουν αφήσει εδώ έξω για να την βλέπει ο κόσμος και να θυμάται το θαύμα.
-Δηλαδή τί θαύμα έγινε;
-Πιστεύουν οτι δεν ήταν τυχαίο που η βόμβα δεν έσκασε. Ο Άγιος προστάτης της εκκλησίας, πού είναι γι'αυτόν το σπίτι του, για να την προστατέψει έπιασε τη βόμβα και δε την άφησε να εκραγεί.
-Να σου πώ κάτι; Δηλαδή την έπιασε με τα χέρια του;
-Ε, περίπου...
-Ναι αλλά να σου πώ κάτι; Γιατί αφού έπιασε αυτή τη βόμβα δεν έπιασε και τις άλλες βόμβες;
-Εεε... Ναι, σωστά... Κοίτα και ο άγιος σίγουρα θα ήθελε να προστατέψει και άλλα σπίτια αλλά ίσως να μη πρόλαβε... Περίεργο, ε; Εσύ τί πιστεύεις;
-Να σου πώ κάτι; Εγώ νομίζω οτι ο άγιος νοιάστηκε πρώτα πιο πολύ για το δικό του σπίτι παρά για τα σπίτια των άλλων. Και να σου πώ κάτι; 
-Πες μου...
-Αυτό δεν είναι σωστό για έναν άγιο.

Μικρέ Νικόλα, για τα tweets που θα κάνεις μετά από 15 χρόνια κάνω ήδη follow. Εως τότε, είμαι σίγουρη οτι μπορείς να καταλάβεις τους στίχους του παρακάτω τραγουδιού. Αφιερωμένο.





Πέμπτη 13 Ιανουαρίου 2011

Ανιδιοτέλεια

Doorway to Lake Lugano

Με τρείς ώρες οδήγηση από Bologna και μια δισκοκοίλη στη μέση, επιτέλους καταφέρνεις να περάσεις τα ιταλοελβετικά σύνορα. Αναζητάς καταφύγιο στη πόλη του Lugano. Ο γιατρός σου σε είχε προειδοποιήσει να μην κάνεις αυτό το ταξίδι. Χρειαζόσουν επειγόντως φυσιοθεραπείες και ξεκούραση, πριν χειροτερέψει η κατάστασή σου. Αντ'αυτού πλακώθηκες στα mesulid και έβαλες μπροστά σου ένα μεγάλο ταξίδι. Έτσι είναι η ανιδιοτελής αγάπη. "Μαζί και στο φεγγάρι". Δε λογαριάζεις πόνους, δουλειές, έξοδα, φίλους, συγγενείς. Ακολουθείς παντού. Δε λογαριάζεις....

Μπαίνοντας στην πόλη νοιώθεις ήδη την επιρροή των φαρμάκων σιγά σιγά να σε εγκαταλείπει. Αρχίζουν οι πρώτοι προειδοποιητικοί πόνοι στη μέση. Ακολουθείς τον παραλιακό δρόμο και ανεβαίνεις στους πρόποδες του Monte Bré. Παρκάρεις το Citroën έξω από τη Villa Moritz. Λίγα λεπτά οδήγησης ακόμα και θα'χες καταρρεύσει. Με δυσκολία κατεβαίνεις από το αμάξι, παίρνεις το μικρό σου σακίδιο πλάτης και μπαίνεις σέρνοντας το αριστερό σου πόδι στην είσοδο του ξενοδοχείου. Δυστυχώς το δωμάτιό σου βρίσκεται στο τέταρτο όροφο και το ασανσέρ φτάνει μόνο μέχρι το τρίτο. Μαζεύεις όσο κουράγιο σου έχει μείνει, αγκιστρώνεσαι από τη ξύλινη κουπαστή και ακολουθείς τον groom. Το δωμάτιο αν και αρχιτεκτονικής του '80 προσφέρει μια ζεστασιά, την οποία όμως αδυνατείς εκείνη τη στιγμή να αισθανθείς. Αποζητώντας οξυγόνο, ορμάς από την ανοιχτή μπαλκονόπορτα έξω και σωριάζεσαι ανάσκελα στη σεζ λονγκ. Αυτό ήταν. Οι δυνάμεις σου στέρεψαν. Ξεσπάς σε λυγμούς από τους έντονους πλέον πόνους. Παίρνεις βαθιές ανάσες και προσπαθείς όσο μπορείς να μην κινείσαι έως ότου το σώμα σου μπορέσει να ισιώσει και να χαλαρώσει. Ξάφνου ανάμεσα στα καυτά δάκρυα που κυλάν στο πρόσωπό σου, νοιώθεις ψιλές δροσερές σταγόνες από τον ουρανό. Η απαλή αυτή δροσιά της φθινοπωρινής ψιχάλας σε συνδυασμό με την απόλυτη ησυχία γύρω σου σε ανακουφίζει. Μετά από αρκετή ώρα στην ίδια στάση, καταφέρνεις να στρίψεις το κεφάλι. Ταλαιπωρήθηκες να ανέβεις στο τέταρτο όροφο αλλά η ηρεμία του τοπίου σε αποζημιώνει. Καταπράσινοι απότομοι λόφοι περικλύουν μια μεγάλη γαλήνια λίμνη, γύρω της χτισμένα χωριουδάκια που συνδυάζουν την ιταλική φινέτσα με την ελβετική τάξη και ισορροπία. Ένα απόλυτο ησυχαστήριο, ιδανικό sanatorium για εκείνη τη βραδιά να ανακτήσεις τις δυνάμεις σου και να συνεχίσεις την επόμενη μέρα το ταξίδι σου.

Με λύπη πλέον σήμερα διαπιστώνεις οτι η Villa Moritz δεν λειτουργεί πια. Έκλεισε οριστικά. Όπως και η ανιδιοτελής εκείνη αγάπη. Έληξε πριν προλάβεις καν να ολοκληρώσεις τις φυσιοθεραπείες σου. Έτσι όμως δε συμβαίνει και στις αρχαίες τραγωδίες? Χρειάζεται να καταρρεύσουν όλα για να επέλθει η κάθαρση. Και αναγεννημένος πλέον, αποδεσμευμένος από τις ερινύες, να αναθεωρήσεις τον ορισμό της ανιδιοτέλειας στην αγάπη. Η αγάπη δεν είναι τυφλή. Δε χτίζεται σε γλυκές αυταπάτες. Οι όμορφες ψευδαισθήσεις που νικάν το μυαλό σου ελπίζοντας και πιστεύοντας σε μια ουτοπία, τελικά δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα παυσίπονο. Ένα παυσίπονο με διάρκεια όσο εκείνα τα mesulid που έπαιρνες για τη μέση σου. Οι οδυνηροί πόνοι όμως είναι αναπόφευκτοι. Τώρα ξέρεις. Τώρα είσαι ελεύθερος ν'ανοίξεις τη ψυχή, τη καρδιά και το μυαλό και  να δείς την πραγματικότητα. Πριν σου επιβληθεί από μόνη της.